Tên thường gọi: Chùa Hương

Hương Sơn là một khu vực rộng lớn thuộc xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, tỉnh Hà Tây, ven bờ phải sông  Đáy.
Nhiều chùa ở Hương Sơn được xây dựng với quy mô lớn vào thời Hậu Lê, nổi tiếng nhất là chùa Thiên Trù. Đến đầu thế  kỷ XX, đã có hơn một trăm ngôi chùa và động ở khu vực này. Chùa thuộc hệ phái Bắc tông.
Chùa Thiên Trù hay chùa Ngoài nằm gần bến Trò trên dòng suối Yến, được ngài Trần Đạo Viên Quang chân nhân dựng vào năm 1686 và được trùng tu, phát triển thành ngôi đại già lam ở các thế kỷ kế tiếp. Bom đạn chiến tranh đã phá hỏng ngôi chùa vào các năm 1947, 1948 và 1950. Di tích xưa nay chỉ còn lại tháp Thiên Thủy, tháp Viên Công – một công trình nghệ thuật đất nung thế kỷ XVII và bia đá.
Năm 1985, chùa đã xây gác chuông 8 mái ở sân Thiên Trù. Từ năm 1989, Thượng tọa Thích Viên Thành cùng Ban xây dựng chùa Hương đã thực hiện công việc quy hoạch và tôn tạo toàn vùng, xây dựng chùa Thiên Trù ngày nay trên nền móng chùa cũ. Thượng tọa viên tịch năm 2002, vị trụ trì đời thứ 11 của Sơn môn Hương Tích được nhập bảo tháp Chân Tịnh, một tháp đá xanh cấu trúc ba tầng mái cao 8,5m, được chế tác từ 53 phiến đá ở núi Nhồi, Thanh Hóa do một nhóm nghệ nhân ở Hoa Lư, Ninh Bình thực hiện năm 2003.
Từ chùa Thiên Trù, chúng ta có thể đến tham quan nhiều chùa – động khác ở Hương Sơn, như động Hinh Bồng, động Đại Binh, chùa Tiên, chùa Giải Oan, đền Cửa Võng, động Hương Tích… Gần 150 bậc đá dẫn vào lòng động, gọi là chùa Trong. Chùa là một hang đá khổng lồ với nhiều đụn nhũ lô nhô được đặt nhiều tên: Đụn Gạo, Cây Vàng, Cây Bạc, Máng Lợn, Nong Kén, Đầu Cậu, Đầu Cô… Trong động có thờ tượng Bà Chúa Ba, một hóa thân của Bồ tát Quan Âm và bút tích của Tĩnh vương Trịnh Sâm: “Nam Thiên đệ nhất động” (động Phật thứ nhất trời Nam).
Hằng năm, hội chùa Hương kéo dài từ mồng 6 tháng giêng đến giữa tháng ba (âm lịch), là một trong những lễ hội lớn ở nước ta, thu hút hàng vạn Phật tử, du khách trong nước, nước ngoài đến tham quan, chiêm bái.
Thắng cảnh chùa Hương đã được Bộ Văn hóa – Thông tin công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa quốc gia.